[Als je liever luistert naar dit artikel, klik dan HIER]
[Dit artikel is een vervolg op ‘PAGV: een (zeer) gewenste aandoening’]
Ik nomineer de volgende ervaring
‘A sense of personal agency’
tot
‘bijzondere weldadige ervaring’
Het gaat om
de ervaring dat je iets kan doen of gedaan hebt dat zin heeft.
Zin want
1. het past bij iets dat je nauw aan het hart ligt, én
2. het maakt (potentieel) een verschil (in de wereld, voor een ander, voor jouw leven).
Het is het omgekeerde van een traumatische ervaring.
Een potentieel aan agency-ervaringen
Weet je wat gek is?
Weldadig, ja, maar, toch, vele, vele, vele potentiële agency-ervaringen gaan aan ons voorbij zonder dat we ze ervaren.
Wij doen dingen die passen bij iets dat ons nauw aan het hart ligt, die een verschil(letje) maken, maar we ‘registreren’ het niet.
Of nauwelijks.
De beleving van agency blijft achter, of blijft slapen.
Maar: het kan wakker worden.
Hoe?
Een gesprekje.
Pip en Johan
Pip: Johan, wat heb jij vandaag gedaan of geprobeerd waar je minstens een beetje content van bent dat je het gedaan of geprobeerd hebt?
Johan: (Voelt zich een beetje lusteloos) Laten we eens kijken. Enkele dingen. Ik heb iemand een vraag gesteld waar ik wel tevreden over was. Ik heb in de trein vanmorgen de beslissing genomen om een FFP2-masker op te zetten. Een idee dat me te binnen gevallen is en dat ik uitgeprobeerd heb. Het besluit om kort iets op te schrijven in mijn dagboek-app over een onbehagen dat ik voelde.
[Allemaal kleine initiatiefjes, besluitjes die een beperkte en vluchtige eerder-oké-ervaring gaven.]
Pip: Mag ik jou iets vragen over dat besluit dat je genomen hebt om iets in je dagboek te schrijven?
Johan: Ja hoor.
Pip: Wat was je aan het denken of voelen vlak voor je besloot om er iets over te schrijven?
Johan: Er was een vervelend, een ondermijnend gevoel zelfs, echt naar. Ik overwoog om even een ademhalingsoefening te doen.
Pip: Hoe ben je op het idee gekomen om er in je dagboek-app over te gaan schrijven?
Johan: Tja, ik denk dat ik net op tijd besefte dat dat het beste zou zijn. Dat het beter zou zijn om de nare gevoelens en gedachten even open en bloot te bekijken. Beter dan de ademhalingsoefening, want dat zou neerkomen op een vermijding of vlucht. Ik voelde aan dat die me niet echt deugd zou doen. Zoiets.
[Terwijl ik dit aan het zeggen ben, ga ik terug in mijn herinnering naar het moment dat ik een soort keuze gemaakt heb. Nu ik ze uitspreek, ervaar ik de overwegingen die ik gemaakt heb. Nu – in het gesprek – ervaar ik dat ik een keuze gemaakt heb. Agency.]
Pip: Dus jij besefte: dagboekschrijven, de nare gevoelens en gedachten open en bloot bekijken, is beter dan de ademhalingsoefeningen. En dat heb je dan ook gedaan?
Johan: Klopt.
[Doordat Pip dit als een ‘beseffen’ teruggeeft, kan ik ervaren dat ik mijn actie vanuit een ‘beseffen’ kwam en niet random.]
Pip: Was dat een makkelijke stap of een moeilijke?
Johan: Euh … Uiteindelijk niet zo moeilijk, maar het was toch wel een stap.
[Ik realiseer me, in reactie op de vraag, het stap-gehalte van wat ik gedaan heb: ik heb echt een initiatief genomen. Agency.]
Pip: Vertel eens iets over de stap, hoe je die gezet hebt.
Johan: Het is een beetje als het nemen van een koude douche: je weet dat je er deugd van gaat hebben, maar het vraagt wel iets van je. Er is een weerstand waar je door moet gaan.
[Nu pas, door het te zeggen tegen iemand die er in geïnteresseerd is, besef ik – al sprekend – dat ik door een weerstand heen gegaan ben toen ik besloot om in de dagboek-app te schrijven over mijn onbehagen. Het stap-gehalte ervaar ik nu voller dan daarnet.]
Pip: Wat gaf het jou, dit schrijven over de nare gevoelens en gedachten die je aan het ervaren was?
Johan: Het was goed. Ik heb maar een paar dingetjes opgeschreven. Het heeft niet langer dan 5 minuten geduurd. Maar ik was een beetje bevrijd.
[Nu ik dit uitspreek, beleef ik opnieuw, terwijl ik er betekenis aan geef, terwijl ik het benoem als bevrijdend, wat het me opgeleverd heeft. Ik ervaar zo (pas) de link tussen de overwegingen die ik gemaakt heb, de beslissing die ik genomen heb, de weerstand waar ik doorgegaan ben en de bevrijding die het me opgeleverd heeft. Agency.]
Pip: Kan je iets zeggen over hoe je dat schrijven aangepakt hebt? Hoe schrijf je dan waardoor het zo kan werken voor jou?
Johan: Tja, dat gaat een beetje vanzelf. Ik heb zo’n beetje geleerd … Ik … Da’s moeilijk om uit te leggen … Wacht, ik ga even lezen wat ik geschreven heb. … Ik ga het niet voorlezen. Maar eigenlijk heb ik heel eerlijk beschreven hoe ik me voelde en hoe ik dacht en hoe ik de wereld aan het ervaren was. Meer niet.
[Ik spreek het recept uit dat ik toegepast heb.]
Pip: dat ‘eerlijk beschrijven en meer niet’, was dat belangrijk?
Johan: Ja! Want de trigger was een soort schaamte geweest. En schaamte roept op om je te verbergen. Eigenlijk heb ik het goed aangevoeld. Dat ik moest proberen de dingen op te schrijven zonder toeters en bellen. Ja.
[Ik besef het zinvolle van het initiatief dat ik genomen heb om ‘zonder toeters en bellen’ te schrijven. Het is blijkbaar – die betekenis geef ik er nu pas aan, in het gesprek – erg zinnig geweest om dit te doen. Blijkbaar heb ik een inzicht toegepast. Met resultaat. Agency.]
Pip: Is het een recent inzicht van je dat schaamte een jezelf-verbergen-neiging opwekt? En dat het zinnig kan zijn om je ervaring dan open en bloot te proberen bekijken? Is dat een recent inzicht of heb je dat al een tijdje geleden ontdekt?
Johan: … Da’s een interessante vraag. Weet je, …
[De exploratie van hoe ik tot dit inzicht gekomen ben, de geschiedenis ervan, vervult me met een soort verdienstelijkheid of doet me het inzicht meer respecteren. Dat betekent ook dat wat ik gisteren zomaar even gedaan heb, een toepassing was van een eerbaar inzicht. Iets van dat eerbare en zinvolle vervult mijn identiteit. Agency.]
Een gesprekje
Een gesprekje dus.
Niks spectaculair.
Het lijkt wel op een beetje herkauwen.
Vraag.
Herkauwen.
Vraag.
Herkauwen.
Vraag.
Herkauwen.
En toch wordt er iets gewekt dat de hoop voedt dat ik misschien wel een zinvolle invloed kan hebben.
Iets dat de ervaring die ik van mezelf heb vervuld met iets dat me zuurstof geeft.
Wie is Pip?
Vriendelijke groeten,
Johan Van de Putte
Nieuwsbrief
Een mailtje na een nieuw artikel?
