Van ‘wow’ naar nieuwsgierigheid

Tip.
Wanneer je een WOW-reactie ervaart tov van wat je gesprekspartner vertelt: hou ze in en zet ze om in nieuwsgierigheid.

Zet de WOW om in vragen die  je gesprekspartner uitnodigen om de Wow-daad of de Wow-ervaring in verhaal te brengen:

• Wat de persoon zoal gedaan heeft waardoor de Wow-daad of -ervaring heeft kunnen plaatsvinden,
• Wat de voorafgaande stappen en de Wow-daad of -ervaring zeggen over de persoon en over wat belangrijk voor hem/haar is,
• Welke aanmoediging in de Wow-daad of -ervaring zit.

Al vertellend kan een rijk netwerk van herinneringen, kennis, waarden, intenties, ideeën, mogelijkheden wakker worden dat de persoon (en ons hulpverleners) meer opties aanreikt om zinvol te handelen.

Jakob

Jakob gaat zitten in een van de zitjes.
De voorbije week is héél slecht geweest. Ik kijk hem aan. Ik zie het aan hem. Ik vraag naar die week. Of die slechter geweest is dan gemiddeld? Hij knikt.
Ik vraag naar de slechtste dag of dagen. Hij vertelt.
Over wakker worden en zich doodpiekeren. Dat hij 1 keer een kruiswoordraadsel ingevuld heeft. Dat hij dat anders nooit doet. Dat hij even bevrijd was van de paniek.
Dat de paniek kwam nadat hij klaar was met zich te scheren.
Als zijn hersenen niet bezig zijn, begint het denken over de dood.

Een keer heeft hij wel 3 verschillende kranten gekocht. Hij heeft die in een ruk gelezen. Hij is ergens naartoe gegaan om die kranten te lezen. En hij kon zich toen goed concentreren. Hij was geïnteresseerd in wat hij las. In alles.

(Ik voel: Wow!
Inhouden, die wow, Johan!
Zet om in nieuwsgierigheid.)

Ik: Welke dag dat was?
Hij: Nadat ik bij u geweest ben.
Ik: Dinsdag?
Hij: Knikt.
Ik: Weet je nog welk uur je begon met dat lezen van die kranten?
Hij: 13 uur.
Ik: Tot?
Hij: Tot 17u30.
Ik: Ik bereken luidop: van 13 tot 17u30, dat is dus 4 uur en een half?

(Weer sterke wow-reactie. Inhouden =>)

Wanneer ben je op het idee gekomen om kranten te kopen?
Hij: ’s Morgens.
Ik: Weet je nog hoe laat dat was? Ongeveer.
Hij: Zo rond 8u.
Ik: Wat was je bedoeling?
Hij: Met iets nuttig proberen bezig zijn. Informatie opnemen. Weten hoe de wereld in elkaar zit. Interpretaties van de verschillende kranten met elkaar vergelijken.
‘Ik moet iets nuttig doen. Ik wil iets nuttig doen.’
(hij spreekt nu met animo)
Ik: Waar heb je die kranten gelezen?
Hij: In een koffiehuis bij mensen die hij kent en die hem warm-vriendelijk bejegenen. Hij wordt er goed bediend. Hij voelt zich daar veilig. Ze weten wat hij graag drinkt. Cappucino.
Ik: Hoe lang is het geleden dat je een krant gelezen hebt?
Hij: Misschien wel 2 jaar.
Ik: (Wow-reactie) Wow.

(Ik kan de wow niet inhouden. Vlug een vraag nu.)

Ik: Op een schaal tussen 0 & 10. 10 is een heel goede stemming. 0 is het omgekeerde: zo slecht als de stemming soms kan zijn.
Stel dat ik je dinsdagnamiddag een blitzbezoek zou gebracht hebben: ‘Jakob, één kort vraagje: op een schaal tussen 0 en 10: hoe is je stemming op dit moment? Wat zou je me gezegd hebben?
Hij: 8 à 9.
Ik: (wow-reactie => inhouden) Hoe lang is het geleden dat je stemming zo hoog was?
Hij: 2 jaar?
Ik: Hoe bijzonder was dit?
Hij: Heel bijzonder.
Ik: Hoe verklaar je de graad van aandacht die je kon opbrengen gedurende 4-5 uur? Want ik herinner me dat somberheid en angst jouw aandacht serieus kunnen ondermijnen.
Hij: Ik voelde me in een veilige sfeer. Ieder blad dat ik omsloeg was een verrassing voor mij. Ik kon er echt over vertellen. Ik wou echt weten: ‘wat gebeurt er in de wereld?’
Ik: Waar was het piekeren?
Hij: Er was geen piekeren.
Ik: Geen piekeren…?
Hij: Ik kreeg ook een positieve energie om een schilderij te maken.
Die verlichting was zo voelbaar. Ik had een idee over een schilderij. (Jakob is schilder)
Ik: En daarna? Na die namiddag? ’s Avonds?
Hij: Ik heb lekker geslapen.
Ik: En de dag erna?
…

Vragen naar hoe hij woensdag wakker werd. Hoe zijn stemming was.
Wanneer de stemming weer naar beneden gedonderd was. Hoe de slechte stemmingdagen eruit gezien hadden.
Hoe hij het verschil tussen de goede en de slechte dagen begreep.

Luisterend naar Jakob zijn verhaal moest ik denken aan Mark Williams (de Oxford-prof psychologie en belangrijke figuur ivm de Mindfulness-based Cognitive Therapy). Die wijst op de antidepressieve effecten van nieuwsgierigheid.
Ik dacht: Jakob lijkt hier zo’n antidepressieve nieuwsgierigheid aangeboord te hebben. Moest Mark Williams hier bij ons zijn, hij zou enthousiast reageren.

Ik had niet verwacht dat hij me dit verhaal zou vertellen. Hij was toch begonnen met te zeggen hoe slecht zijn week geweest was?
Dat zal een geheugeneffect geweest zijn van de sombere stemming. Gedrukte stemming maakt herinneringen die er niet bij passen minder toegankelijk.
Mijn in-nieuwsgierigheid-getransformeerde-wow en Jacob zijn vertellen hebben dit geheugeneffect ondermijnd. En hebben specifieke herinneringen potent gemaakt: die kunnen nu dienen als platform voor een antidepressief denken.

Je mag raden met welke intentie en plan Jakob weggegaan is.

Wow

Dus.

Zet WOW-reacties om in nieuwsgierigheid.

Er is niets mis met wow.

Die wijst ons op iets sprankelend.
Maar er gebeurt iets rijk wanneer je de wow een nieuwsgierigheid laat aansturen.
Een nieuwsgierigheid die je gesprekspartner op verhaal helpt komen.
Op verhaal van verschillende stappen/ervaringen in de loop van de tijd.
Op verhaal van wat belangrijk is voor de persoon.
De intenties die spelen.
De ideeën die opkomen al vertellend.

Een netwerk wordt wakker.

Johan Van de Putte
PS Bedankt, Jakob.